I. YÊU CẦU SINH THÁI CỦA CÂY XOÀI

1. Nhiệt độ: Nhiệt độ trung bình năm từ 15 - 36^oC.

2. Lượng mưa và ẩm độ không khí:

Lượng mưa trung bình từ 1000 - 1200 mm, ẩm độ không khí tương đối từ 55 - 70%.

3. Chế độ gió và độ cao:

Vùng trồng xoài phải chọn nơi tránh ảnh hưởng trực tiếp của bão, lốc xoáy, gió mạnh trên cấp 4, đặc biệt trong khoảng thời gian từ 12/4 là thời gian cây đang mang trái. Nơi chịu ảnh hưởng của gió to theo các đợt gió mùa hàng năm thì phải bố trí hệ thống cây chắn gió hợp lý trước khi trồng. Độ cao của vùng trồng xoài không được vượt quá 600m so với mực nước biển.

4. Điều kiện đất đai:

Đất trồng xoài phải thoả mãn các yếu tố sau: độ dầy tầng canh tác ít nhất 1 m tính từ mặt đất trồng, có cơ cấu thịt pha cát hay thịt nhẹ với tỷ lệ sét không quá 50%, tơi xốp, mực nước ngầm thấp hơn 80 cm. Độ pH nước từ 5,0 – 6,5.

5. Yêu cầu tưới tiêu:

Hệ thống tưới tiêu phải đảm bảo điều tiết lượng nước cho nhu cầu sinh trưởng và phát triển của cây xoài tương đương với lượng nước 11.000 m3 /ha/năm.

II. CÁCH NHÂN GIỐNG XOÀI, TIÊU CHUẨN CÂY XOÀI GIỐNG TỐT VÀ NHỮNG GIỐNG XOÀI PHỔ BIẾN HIỆN NAY

1. Cách nhân giống:

Có 2 phương pháp nhân giống: trồng bằng hột và trồng bằng cây ghép

a. Trồng bằng hột:

Chọn trái tốt và đạt độ già trên cây xoài cho trái ổn định, đạt năng suất cao phẩm tốt. Hạt sau khi đã rữa sạch, dùng dao tách phần vỏ hạt, gở lớp vỏ lụa bên trong, xử lý bằng dung dịch thuốc trừ nấm Benlate C, Copper B trong 5 phút.

Hạt gieo ngay trên mặt líp ươm cách nhau 10 cm, đặt nằm nghiêng, phần lưng quay lên trên, sau 2-3 tuần cây cao chừng 10 cm và lá đủ già tách ra để lấy được nhiều cây, loại bỏ cây yếu (cây hữu tính). Sau đó vô bầu dưỡng 1-2 tháng rồi đem trồng. Nếu dùng làm gốc ghép giâm với khoảng cách 30 x 60 cm ngoài liếp ươm.

b. Trồng bằng cây tháp:

Tháp mắt và tháp cành được sử dụng rộng rãi, cây tháp thu hoạch quả sau 3-4 năm.

Một số phương pháp nhân giống vô tính điển hình cho phép nâng cao hệ số nhân giống và tỷ lệ thành công cao:

- Ghép bo:

+ Gốc ghép: có đường kính khoảng 1,2 cm.Vỏ có màu xám và tróc thật tốt. Các đường cắt trên gốc ghép có thể là dạng chữ U hay U ngược. Gốc ghép trong vòng 1 năm tuổi là vừa vặn.

+ Mắt ghép: cách tách bo chiếm vị trí quan trọng nhất trong cách ghép này.Tránh làm bo bị dập, xây xát. Kích thước chữ U trên gốc ghép chỉ nên lớn hơn kích thước mắt ghép 1 chút.

Dây PE quấn mối ghép được mở ra sau khi ghép 25-30 ngày. Kích thích mắt nẩy mầm bằng cách cắt ngọn gốc ghép ở ngày thứ 35 sau ghép.

- Ghép mắt chữ H (mắt ghép có gổ):

+ Gốc ghép: đường kính gốc ghép phải lớn hơn hoặc bằng 1,2 cm và vỏ gốc ghép phải tróc thật tốt. Các đường cắt trên gốc ghép tạo hình chữ H cách cổ rễ 22-25 cm, chiều rộng nên bằng bằng chiều rộng của mắt ghép.

+ Mắt ghép: mắt ghép lấy trên cành có thân gổ chưa tròn, vỏ còn xanh, có thể ghép mắt còn phần lớn gổ hoặc chỉ còn ít gổ dính kèm.

Cách này dễ làm và dễ thành công hơn ghép bo. Mối liên kết chắc chắn do tượng tầng mắt ghép tiếp được ở 3 mặt cắt vớt tượng tầng mắt ghép.

- Ghép cành treo bầu cải tiến:

+ Gốc ghép: được ươm ở luống ươm từ 3-4 tháng tuổi. Nhổ gốc ghép lên cẩn thận, cắt bớt rễ cọc (có thể nhúng vào dung dịch kích thích ra rễ), cho vào bầu PE (5x12cm) đã được nén chặt bằng xơ dừa hoặc đất mùn,…các vật liệu nuôi rễ gốc ghép chỉ nên đủ ẩm. Cột bọc lại cách cổ rễ về phía lên trên 10cm, vạt gốc ghép thành hình vạt nêm dài 1-2 cm.

+ Cành ghép: chọn cành vỏ còn xanh, đỉnh chồi nguyên vẹn, lá vừa qua giai đoạn non nhưng chưa trưởng thành sẽ cho tỷ lệ thành công cao. Đường kính gốc và cành tương đương, cành dài 15-20 cm. Đường cắt xiên thân sâu 1/3 và dài hơn chiều dài vạt nêm trên gốc ghép một chút, quấn bằng dây PE. Khi cắt cành xuống (6-8 tuần sau ghép), nên xén bớt 1/2 chiều dài các lá, chuyển sang bầu đất lớn hơn, dưỡng trong nhà bóng râm mát.

2. Tiêu chuẩn cây giống tốt

Tiêu chuẩn ngành cây giống xoài được ban hành theo quyết định số 106/QĐ/BNN của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ngày 12 tháng 11 năm 2001.

Cây giống phải đúng giống qui định với các yêu cầu hình thái như sau:

- Gốc ghép và bộ rễ:

+ Gốc ghép phải có thân và cổ rễ thẳng, vỏ không bị thương tổn đến phần gổ.

+ Mặt cắt thân gốc ghép (lúc xuất vườn) nằm ngay phía trên cành ghép, có quét sơn hoặc các chất tương tự, không bị dập, sùi,…

+ Đường kính (đo phía dưới vết ghép khoảng 2 cm) từ 1,2-1,7 cm.

+ Vị trí ghép: cách mặt trên giá thể của bầu ươm từ 22-23 cm.

+ Vết ghép đã liền và tiếp hợp tốt.

+ Bộ rễ phát triển tốt, có nhiều rễ tơ, rễ cọc không cong quẹo.

- Thân, cành, lá:

+ Thân cây thẳng và vững chắc.

+ Số cành: chưa phân cành.

+ Số tầng lá (cơi lá): có 2 hoặc trên 2 tầng lá.

+ Các lá ngọn đã trưởng thành, xanh tốt và có hình dạng, kích thước đặc trưng của giống.

+ Chiều cao cây giống (từ mặt giá thể bầu ươm đến đỉnh chồi) từ 60-80 cm.

+ Đường kính gốc (đo phía trên vết ghép khoảng 2 cm): từ 1,0 cm trở lên.

3. Những giống phổ biến hiện nay:

Đặc tính của một số giống xoài có triển vọng được Viện nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam khuyến cáo:

- Xoài cát Hoà Lộc: (Mangifera indica L.) là một trong những giống xoài nổi tiếng nhất ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, được trồng đầu tiên tại ấp Bình Hoà, xã Hoà Hưng, huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang. Thời gian từ khi ra hoa đến khi thu hoạch 3,5 - 4 tháng. Giống xoài cát Hoà lộc cho năng suất trung bình (100 kg/cây/năm, cây khoảng 10 năm tuổi) và khá ổn định. Trọng lượng trái trung bình 450 - 600g, độ brix 20 - 22%, tỷ lệ thịt ăn được cao 80 - 84%.

- Xoài cát Chu: (Mangifera indica L.) được trồng phổ biến ở tỉnh đồng tháp, Tiền Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ và các tỉnh miền Đông Nam Bộ do đặc tính dễ đậu trái và cho năng suất cao (400kg/cây/năm, cây khoảng 10 năm tuổi) và khá ổn định. Trọng lượng trái trung bình 350g, độ brix 18 - 20%, tỷ lệ phần ăn được cao 78 - 80%.

III. KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC

A. Thiết kế vườn

1. Đào mương lên líp (luống)

Tuỳ theo độ cao của đất mà thiết kế líp đôi hay líp đơn, sao cho đảm bảo mặt líp phải cao hơn mực nước ở thời điểm cao nhất.

Vùng đồng bằng nên áp dụng mô trồng cho từng cây trên líp. Mô trồng được vun từ lớp đất mặt cao 0,3 - 0,4m, đường kính chân mô 1,0 -1,2m, đường kính mặt mô 0,8m.

Vùng đất cao phải đào bồn nông, đường kính 2,0m, sâu 0,3m. Giữa bồn có mô như trên. Lấp đầy bồn chung quanh chân mô bằng các vật liệu hữu cơ (cỏ khô, xác bã thực vật, phân gà,…).

2. Trồng cây chắn gió

Nên phối hợp bố trí hệ thống bờ bao (đối với vùng có nguy cơ bị ngập nước) và cây chắn gió sao cho đảm bảo các yêu cầu sau:

Bờ bao cao hơn đỉnh lũ của trung bình nhiều năm trong vùng. Cây chắn gió chỉ cần thiết cho vườn có quy mô lớn (vài trăm ha), nằm trong vùng không có hệ thống chắn gió tự nhiên.

3. Mật độ và khoảng cách trồng

Bảng 1: Khoảng cách trồng cho một số giống được khuyến cáo phổ biến như sau:

Có thể bố trí hai hàng cây trên líp theo kiểu chữ chi (hay kiểu dích ố dắc). Nếu trồng trên vùng đất phẳng thì bố trí hàng kép ba theo kiểu chữ ngũ.

Ngay sau khi chuẩn bị đất và hoạch định kiểu trồng, khoảng cách trồng phải tiến hành các công đoạn như sau:

Cắm cọc xác định vị trí trồng.

Mô trồng phải được chuẩn bị ngay sau khi làm đất trên các vị trí đã cắm cọc sẳn

 

B. Kỹ thuật trồng và chăm sóc

1. Thời vụ trồng

Vùng đồng bằng sông Cửu Long: tháng 06 ( DL ).

            Vùng duyên hải Nam Trung Bộ: tháng 09 ( DL ).

2. Chuẩn bị hố và cách trồng

Chuẩn bị hố trồng: đào hố trồng đường kính 0,6m, sâu 0,6m ngay giữa mô và phơi đất 1-2 tháng trước khi trồng. Hố trồng được lấp đầy lại bằng các hổn hợp đất mặt phơi khô, phân hữu cơ 10- 20 kg/cây. Bón thêm vào hỗn hợp cho mỗi cây 100-200g NPK 16-16-8, Regent 10-20g/gốc, 0,5-1kg vôi bột.

Đào lỗ giữa hố trồng vừa bằng kích thước bầu đất của cây con. Đặt bầu xuống lổ trồng sao cho cây thẳng đứng, mặt bầu đất của cây con cao hơn mặt mô 2 cm. Eém đất vừa đủ chặt, tưới đủ ẩm. Cắm cọc tránh cho cây con gãy do gió.

3. Tủ gốc giữ ẩm

Sau khi trồng: nên che phủ chung quanh gốc cây bằng các loại vật liệu hữu cơ sẳn có như rơm, vỏ đậu. . . để giữ ẩm và hạn chế bị xói mòn đất khi tưới. Trong mùa nắng tưới 1-2 lần/tuần, 20-40 lít nước/cây/lần tưới.

4. Tưới nước

Nhu cầu tổng lượng nước trung bình cung cấp cho 1 ha xoài/năm khoảng 11.000m3, kể cả lượng mưa. Sau khi thu hoạch: tưới thường xuyên để duy trì ẩm độ đất khoảng 50-60% độ ẩm bão hoà. Trước khi ra hoa: xoài cần một giai đoạn khô hạn khoảng 2 tháng trước khi phân hoá mầm hoa. Vì vậy, khoảng thời gian cuối mùa mưa đầu mùa khô không tưới nước cho xoài. Sau khi xử lý ra hoa và trong thời kỳ trái phát triển: tưới liên tục, ngừng tưới 2 tuần trước khi thu hoạch.

5. Tỉa cành - tạo tán

- Bấm ngọn sau 1 năm tuổi ở vị trí cách mặt đất khoảng 0.6- 1,0 m. Chỗ cắt ngọn sẽ ra nhiều chồi, chỉ giữ lại 3-4 chồi, theo 3 hướng đều nhau. Vị trí phân cành của 3 cành không ở cùng một điểm xuất phát từ thân chính. Đối với một số giống có cành mọc thẳng đứng, dùng đoạn cây buộc vật nặng treo trên cành, cho cành mọc ngang ra. Tiếp tục tỉa cành cấp 1 khi ra được 3 tầng lá. Chú ý giữ lại 3 - 4 chồi mọc ra các hướng tạo cân đối tán cây .

- Sau mỗi vụ thu hoạch tỉa bỏ các cành sâu, cành già, cành vượt mọc trong tán. Cành nhỏ dùng kéo cắt, cành lớn dùng cưa.

6. Bón phân

Công thức phân bón cho cây xoài thay đổi tuỳ theo điều kiện đất, tuổi cây, sản lượng thu hoạch vụ trước...Tuy nhiên, công thức bón phân như sau:

Bảng 2: Bảng khuyến cáo bón phân cho xoài dựa theo tuổi cây.